Türkiye’de özellikle kış aylarının gelmesiyle ya da iki kulübün bir stadı kullanmasından dolayı zeminlerde bozulmalar yaşanıyor. Türkiye Futbol Federasyonu, bu konuda sıkıntıları aşmak için hem talimatla hem de bir komiteyle bu konuyu takip etmeye çalışıyor.
Mevcut talimata göre kurulan “Stadyum ve Güvenlik Komitesi” çeşitli incelemeler ya da denetlemelerde bulunarak, sahanın futbol oynamaya elverişli olup olmadığını denetliyor.
Komite, her yıl, sezon müsabakaları başlamadan evvel kulüplerin bulundukları lig kriterlerini içeren, müsabakalarını oynayacakları stadyum için, “S&G Uygunluk Belgesi” vermekte… Kulüpler, sezon müsabakaları başlamadan önce Federasyona, belgeli, müsabakalarını oynayacağı bir stadyum göstermek zorundadır.
Uygun stadyumu bildirmeyen ya da mevcut şartlara göre Federasyonun belirlediği stadyumda oynamak istemeyen kulüp müsabakalara katılamaz. Yapılan uyarılara, verilen süreye rağmen stadyum ve güvenlik ile ilgili stadyumdaki eksiklikler giderilmez veya gösterilen stadyumda müsabakalar oynanmaz ise Federasyon kulübün tescilini silebilir.
Sezon öncesi denetlemeler haricinde, Stadyum ve Güvenlik Komitesi Üyeleri, denetçileri ve alt komisyon üyeleri, gerekli gördüğü tarihlerde, kulüplere önceden haber vermeksizin denetlemeler yapar, bu denetlemeler sonucunda tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için kulüplere süre verir. Bu süre bitiminde eksiklikler giderilmemiş ise stadyumun Uygunluk Belgesi geri alınır, eksiklik giderilinceye kadar geri verilmez.
Talimatın cezalar kısmında ise güvenlik konusunda sıkıntı yaşanması durumunda maçların seyircisiz oynanabileceği, stat içinde gereken koşulların sağlanmaması durumunda kriterlere uymayan sahaların geçici bir süre müsabakalara kapatılabileceği ya da başka bir ilin sahasında oynanabileceği belirtiliyor. Bu konuda da karar verme yetkisinin TFF Yönetim Kurulu’na ait olduğu vurgulanıyor.
İstanbulspor ile Galatasaray arasında geçen sezon oynanan maçta çimler yeşil gıda boyasıyla boyanmış, bunun sonrasında Atatürk Olimpiyat Stadı’na bakan firmanın sözleşmesi feshedilmişti.
TFF UYARDI
Türkiye Futbol Federasyonu, 5 Şubat tarihinde bir yazı yazarak zemin konusunda uyarıda bulundu. Süper ve 1. Lig kulüpleri dışında, Gençlik ve Spor Bakanlığı ile stadı bulunan belediyelere gönderilen yazıda, “Stadyumların birçoğunun sporcu sağlığı ve oyun akışı açısından ciddi derecede riskli olduğu tespit edilmiştir. Mevcut riskler göz önünde bulundurularak; stadyumların zemini Federasyonumuzca denetimler ile takip edilip, oynama uygunluğu bulunmayan statlar müsabakalara kapatılacaktır” ifadesi kullanıldı.
BİR UZMAN ZORUNLU
Süper Lig ile 1. Lig’de yer alan kulüpler, TFF’nin talimatına göre bir “Çim Saha Sorumlusu” bulundurması zorunlu… Bu çalışanın ya ziraat mühendisi veya peyzaj mimarlığı bölümlerinden mezun olması, TFF’nin sertifika programını bitirmesi ve tam zamanlı çalışması gerektiği vurgulanıyor.
TRANSFER BİLE YAPILIYOR
Modern futbolda saha koşullarına büyük önem veriliyor. Bir zeminin durumu, oynanan oyunun kalitesine de doğrudan etki ettiği için, zaman zaman kulüplerde futbolcu yerine saha görevlisi transferi bile yaşanabiliyor. Paul Burgess bunların başlıcası olarak öne çıkıyor. Arsenal’de saha görevlisi olarak çalıştığı dönemde uyguladığı teknikler tüm Premier Lig ekipleri tarafından kopyalanan Burgess, 2009 yılında İspanyol ekibi Real Madrid tarafından kulüp bünyesine dahil edildi. Birçok ödüle layık görülen 46 yaşındaki İngiliz saha görevlisi, çim yönetimi konusunda uzmanlığıyla dünyada bir numaralı isim olarak kabul ediliyor.
Santiago Bernabeu Stadı’ndaki son teknoloji çim bakım tekniği olan zemini yer altına alarak çimlerin yetiştirilmesi ve bakımı yapılması fikrinin de Paul Burgess’e ait olduğu söyleniyor. 2020’ye dek Real’de çalışan ve kulübün sahasını dünyadaki en iyi zeminlerden biri haline getiren Burgess şimdi Chelsea’de görev yapıyor.
Sektör lideri İngiltere’den Atletico Madrid’e giden Dan Gonzalez, Paris Saint Germain’e giden Jonathan Calderwood, Galatasaray’da çalışan Phil Sharples de önde gelen isimler olarak değerlendiriliyor.
FARKLI BİR YAKLAŞIM
İtalya’da, Sport e salute (Spor ve sağlık) isimli yarı kamu, yarı özel nitelikli kuruluş, Roma Olimpiyat Stadı’nın zemin bakımını yapıyor ve denetleme görevi de bu kuruluşta. Çizme’deki bazı kulüpler zemin kalitesinden sorumlu saha görevlilerini kendisi istihdam ediyor. Bazıları ise bu konuda anlaştıkları şirketlere görevi emanet ediyor. Parma Kulübü, kendi saha görevlisini barındıran ekipler arasındayken, Milan ve Inter’in ortaklaşa kullandıkları San Siro Stadı’nda ortak şirket faaliyetleri yürütüyor.
Milan ve Inter adına stadyumun işletmeciliğini M-I Stadio isimli şirket yapıyor. Şirket, zemin bakım işinde ise Giovanni Castelli’den yardım alıyor. Bilimsel tarım uzmanları için kullanılan agronomist unvanına sahip Castelli, ünlü futbol mabedinde çimlere bakım işlemi uyguluyor.
Castelli, 30 yıla yakın kariyerinde Serie A ve Serie B’deki 40’un üzerinde futbol sahasının bakımlarını yapan, ülkede bu konuda bir numaralı isim olarak gösteriliyor. Birçok kulüp zemin bozulduğunda kendisinden yardım talep ediyor. Serie A baş agronomisti görevi de yürüttüğünden dolayı, ülkedeki futbol liginin, zemin bakımı ve kontrollerinde yetki ve sorumluluğa sahip olduğunu söylemek de mümkün.
ALMANYA’DA DA SORUMLULAR VAR
Almanya’da maçlarını oynadıkları statların sahibi olan kulüpler, saha bakım sorumlularını bünyesinde istihdam ediyor.
Herhangi bir olumsuzluk durumunda, herhangi bir şirket kötü performansı sonucunda bir çalışanına ne gibi yaptırımlar uyguluyorsa öyle bir yaptırımda bulunuyor. Ancak bozuk zemin nedeniyle oynanması zorlaşan bir karşılaşmayı hatırlamak son derece güç. Buna karşın Bundesliga Yönetimi, stat zeminlerini kontrol ediyor ve olası bir aksilik durumunda uyarıda bulunuyor.
ERYAMAN ÇİLESİ
Son olarak kupada Trabzon’u ağırlayan Eryaman Stadı, hem Ankaragücü hem de Gençlerbirliği’ne ev sahipliği yaptığı için bir türlü düzelemiyor. Karadeniz ekibinin Teknik Direktörü Abdullah Avcı’nın sitem ettiği, kendi stadı olmasına rağmen Emre Belözoğlu’nun yaka silktiği bu stadın zemini dışında, Rize’deki Çaykur Didi Stadı’nın çimleri de şikâyet alıyor.
Fenerbahçe de Gaziantep deplasmanında King’i bozuk zemine kurban vermişti. Galatasaray, Eryaman Stadı’nda oynamamak için ciddi bir çalışma içerisine girdi.
CEZA YOK, ÖDÜL VAR
İngiltere, yoğun yağışlı bir iklime sahip olmasından dolayı, uzman kişilerce buna uygun çim bakım teknikleri kullanılıyor. Ender de olsa bir maç görece kötü bir zeminde oynansa dahi, bunun cezai bir yaptırımı olmuyor. Aksine, her yıl en iyi zemine sahip takım ödüllendiriliyor.
Her yıl, özellikle de kış aylarında yaşanan statlardaki “zemin” tartışması bir kez daha gündeme geldi. Bizde yıllar yıla bu devam ederken, Avrupa bunu nasıl başarıyor?
Futbolda zeminin güzelliği denince akla ilk olarak İngiltere Premier Ligi gelir. Televizyon ekranında bile yemyeşil parlayan çimlerin kalitesinin sağlamlığı, gol sevincini dizleri üzerinde metrelerce kayarak kutlayan futbolculardır. İngiltere’de saha görevlileri, dernekleri olan, kulüpler tarafından istihdam edilen kadrolu çalışanlardır. West Ham United dışındaki tüm kulüplerin statları kendilerine ait olduğu için, statla ilgili işleri yürüten personel de genelde kulüp çalışanı oluyor. Avrupa’nın başka ülkelerinde de statları kendilerinin olan kulüplerde genellikle bu model karşımıza çıkıyor.
West Ham bile kendi stadı olmasa dahi, kendi bünyesinde çalışan bir saha görevlisiyle çalışıyor ve zeminin bakımını bu isme emanet etmiş bulunuyor.
İngiltere sadece Premier Lig değil, aynı zamanda alt liglerde de son derece iyi saha koşullarına sahip. Yoğun yağışlı bir iklime sahip olmasından dolayı, uzman kişilerce buna uygun çim bakım tekniklerinin kullanıldığı belirtiliyor. Bazı statlarda tamamen doğal bazılarında hybrid çim bulunuyor ama hiçbirinde ciddi bir sorunla karşılaşılmıyor. Bu yüzden konuyla ilgili cezai bir müessese kurumsallaşmış değil. Ender de olsa bir maç görece kötü bir zeminde oynansa dahi, bunun cezai bir yaptırımı olmuyor. İngiltere’de her yıl en iyi zemine sahip takım ödüllendiriliyor.
Tottenham Kulübü’nde tek bir zemin görevlisi yok, bir zemin ekibi var ve bu durum birçok Ada ekibinde benzer şekilde. Tıpkı scout ekibi gibi nitelendirilen birçok kişiden oluşan ekip ‘Tottenham Hotspur Saha Görevlileri’ olarak adlandırılıyor ve 2021-22’de en iyi ödülünün sahibi oldular. Premier Lig’de 2022-23 sezonu en iyi zemine sahip kulüp ödülü sahibi ise Leicester City saha görevlileri oldu. Galler ekibi Swansea de, ülkede en iyi sahaya sahip ekiplerden biri olarak gösteriliyor. Üstelik kulübün stadı aynı zamanda rugby maçlarına da ev sahipliği yapmasına rağmen zemin neredeyse hiç bozulmuyor.
İSPANYA DEĞİŞİK
İspanya’da lig yönetimi federasyondan bağımsız olduğu için, yetki ve sorumluluk lig ve kulüp yönetimlerinde bulunuyor. LaLiga sahaları denetlerken, kulüpler kendi çalışanı olarak saha ve çim görevlileri çalıştırıyor.