Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – İran’ın başkenti Tahran’da 13 Eylül’de ‘ahlâk polisi’ tarafından başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de hayatını kaybetmesinin ardından “ahlâk polisi” ve “zorunlu başörtüsü” uygulamasına karşı başlayan protestolar devam ediyor. İran devlet televizyonunda yer alan habere göre ülke genelindeki protestolarda aralarında polis memurları ve Devrim Muhafızları’na bağlı Besic milislerinin de bulunduğu 35 kişinin hayatını kaybettiği duyuruldu.
Tahran’da ‘ahlâk polisi’ olarak bilinen İrşad Devriyesi tarafından gözaltına alındıktan sonra hastaneye kaldırılan Mahsa Amini, 16 Eylül’de hayatını kaybetmişti. Tahran Emniyet Müdürlüğü Mahsa Amini’nin ölümüne ilişkin yaptığı açıklamada, genç kadının uygun olmayan başörtüsü nedeniyle gözaltına alındığını, ardından karakolda hiçbir fiziki temas olmadan baygınlık geçirdiğini ve ‘ani kalp yetmezliği’ sebebiyle hayatını kaybettiğini belirtmişti.
PROTESTOCU GRUPLARIN İÇİNE SIZACAK
Protestoları durdurmak isteyen İran hükümeti ise çareyi özel bir kadın timini görevlendirmekte buldu. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ülkedeki 7 bin kadın polisten protestolar için yardımda bulunmalarını istedi. İddialara göre kadın polislerden oluşan gizli birim, protestocu grupların içine sızacak. Birlik lideri Albay Haydari yerel basına yaptığı açıklamada, “Kadın polis gücümüzün amacı barışı getirmektir. Bu protestolarda başka kadınların da toplumsal kurallara aykırı eylemlerde bulunmasından dolayı üzgünüm. İslami değerlere dayalı usüller çerçevesinde bunlara karşı çıkmak için buradayız” dedi.
Kadınlardan oluşan birim, İran Silahlı Kuvvetleri’nin bir parçası olan FARAJA polis örgütü tarafından kuruldu. Albay Haydari, bu timin görevinin ahlâk kurallarını ihlâl ettiği görülen veya kaos yarattığından şüphelenilen kişilerin fotoğrafını çekmek olduğunu söyledi. Ancak silah kullanma ve tırmanma talimi yapan kadın polislerin sıkı bir eğitimden geçtiği ve gerektiğinde müdahalede bulunacak yetkinliğe sahip olduğu görülüyor.
İran’da kadınlar, 1979 Devrimi’nden bu yana ilk kez 2003’te İran Kolluk Kuvvetleri’ne kabul edildi. Üç yıllık eğitim sürecinde silah kullanma, judo ve eskrimde ustalaşma bekleniyor.
Kadın memurların mezuniyet törenlerindeki görüntülerde ellerinde MP5 ve AK-47 model tüfekler bulunurken, üniforma olarak yeşil ve altın renginde geleneksel bir kıyafet giydikleri görülüyor. Mahsa Amini’yi gözaltına alan ahlâk polislerinin içerisinde de kadın polislerin bulunduğu iddialar arasında.
İrşad Devriyesi yani Ahlâk Polisi çoğunlukla kılık kıyafet kurallarına göre uygunsuz giyinen kadınları tutuklamak amacıyla 2005 yılında kurulan İran İslam Cumhuriyeti Kolluk Kuvvetleri’ne bağlı bir ekiptir. Devriyeler alışveriş merkezleri, meydanlar ve metro istasyonları gibi halkın yoğun bir şekilde bulunduğu kamuya açık yerlerde beklerler. Ahlâk kurallarına aykırı giyindiği tespit edilen kadın bir ıslahevine veya karakola götürülür ve nasıl giyineceği konusunda kendisine ikazlarda bulunulur. Babası, kocası veya erkek kardeşi karakola kendisi almayan gelen kadın ise aynı gün serbest bırakılır. 27 Aralık 2017’de Tahran Emniyet Müdürü Hüseyin Rahim, “İran İslam Cumhuriyeti Kolluk Kuvvetleri Komutanı’na göre İslami değerlere uymayan ve bu alanda ihmali olanlar artık gözaltı merkezlerine alınmayacak, onlar için yasal bir dava açılmayacak ve onları mahkemeye göndermeyeceğiz. Bunun yerine davranışlarını düzeltmeye yönelik eğitim verilecek” demişti.