CHP TBMM Grubu’nun iktisat raporunda, yüzde 7.3’lük büyümenin “ne pahasına” gerçekleştiği irdelendi. Raporda şu değerlendirmelere yer verildi:
– Enflasyon yükseldi: Yüzde 7.3 büyüme yaşanan bu yılın birinci çeyreğinde, TÜİK bilgilerine nazaran yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 61.14 oldu. Mayıs sonunda yüzde 73.5’e ulaştı.
TL yüzde 47 bedel kaybetti: Üç aylık ortalama dolar kuru geçen yılın tıpkı devrindeki ortalamaya nazaran yüzde 88.3 artarak 7.37 TL’den 13.88 TL’ye çıktı. Yani Türk Lirası pahasının yüzde 47’sini kaybetti. Ortalama dolar kuru bu yılın ikinci üç aylık periyodunda 15.24 TL, bu yılın birinci altı aylık periyodunda ise 14.45 TL oldu.
– Cari süreçler açığı: Birinci çeyrekte cari süreçler açığı geçen yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 140 büyüyerek 18.1 milyar dolara ulaştı. Bu yılın tümünde 70 milyar dolara yakın bir cari süreçler açığı verilmesi tehlikesini yarattı. Dış ticaret açığı ocak- mayıs devrinde yüzde 137 büyüyerek 43 milyar dolara yükseldi. Yıllık 100 milyar dolarlık bir dış ticaret açığının kapısını açtı.
– Çalışanlar fakirleşti: Fiyatların enflasyon karşısında erimeye bırakılması, gelir dağılımındaki adaletsizliği daha da bozdu. 2021 yılının birinci çeyreğinde yüzde 35.5 olan fiyatların (işgücü ödemeleri) ulusal gelirden aldığı hisse, Türkiye’de fiyatlara ekseriyetle yılın birinci çeyreğinde artırım yapılıyor olmasına rağmen bu yıl yüzde 31.5’e geriledi. Kârın hissesi yüzde 45.6’dan yüzde 47.6’ya, yatırım harcamalarının hissesi da yüzde 20.5’ten yüzde 22.7’ye çıktı. Sermayenin kâr ve yatırım olarak ulusal gelirden aldığı hisse toplamda, geçen yıla nazaran dört puan arttı. Fiyatlar ise azaldı.
– Kişi başına gelir düştü: Mart sonu prestijiyle yıllık ulusal gelir sayısı ve OVP’de de temel alınan yıllık ortalama nüfus kestirimi dikkate alınarak yapılan hesaplamaya nazaran geçen yıl sonunda 9 bin 539 dolar olan kişi başına gelir ise 250 dolar daha azalarak 9 bin 289 dolara geriledi. İktisattaki büyümeye rağmen kişi başına gelirin bu yılın tümünde yine 8 bin dolarlara gerileyeceği anlaşılıyor.
– Fiyatlar eridi: Bu yılbaşında taban fiyata yüzde 50, kamu çalışanları ve bunların emeklilerine 2021 yılına ait enflasyon farkıyla birlikte yüzde 31, en düşük emekli aylığına yüzde 66.7 (Bin 500 liradan 2 bin 500 liraya çıkarılmıştı), SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıklarına de yüzde 25.5 oranında artırım yapıldı. Mayıs sonu prestijiyle minimum fiyatta gerçek olarak yüzde 18.7, memur ve memur emeklilerinin aylıklarında yüzde 20.75, en düşük emekli aylığında yüzde 9.9, başka emeklilerin (SSK ve Bağ-Kur) aylıklarında da yüzde 26.28 oranında erime yaşandı.
– Milyonerler arttı: Nisanda bir milyon lira ve daha fazla mevduat bulunan hesap sayısı evvelki aya nazaran 19 bine yakın artarak 545 bin 477’ye yükseldi. Birebir bankada bulunan hesapların tek, birden fazla bankada bulunan hesapların ise birden fazla sayıldığı istatistiklere nazaran nisan sonu prestijiyle yurtiçi yerleşiklere ilişkin olan 5.8 milyar liralık mevduatın yüzde 63.3’ünü oluşturan 3.7 milyar liralık kısmı milyonerlerin hesaplarında bulunuyor.
BANKALAR KÂRINI KATLADI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Faiz sebep enflasyon sonuç” tezi ile tasarlanan para ve kur siyaseti en fazla bankacılık bölümünün işine yaradı. Hem, Merkez Bankası’ndan yüzde 14 faizle borçlanıp bunu yüzde 30’a yakın faizlerle Hazine’ye, şirketlere ve vatandaşlara satan hem de topladığı 904 milyar liralık kur muhafazalı mevduatın faiz yükünün büyük kısmı Hazine ve Merkez Bankası tarafından “kur koruması” ismi altında ödenen bankacılık dalının net kârında yüzde 374 üzere rekor bir artış yaşandı. Bankacılık dalı ocak-nisan periyodunda toplam 98.2 milyar lira net kâr elde etti. Geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 374 oranında artan bu net kâr bankacılık kesiminin 2021 yılı da dahil evvelki yıllarda yıllık bazda elde ettiği kâr sayılarından daha büyük. Bölüm 2021’de 92 milyar lira net kâr elde etmişti.
YURTTAŞ BORÇ BATAĞINDA
CHP Adıyaman Milletvekili Abdurrahman Tutdere, enflasyon karşısında maaşı ve birikimleri eriyen yurttaşların süratle borç batağına sürüklendiğine dikkat çekti. Bireylerin bankalara, finansman şirketlerine ve TOKİ’ye olan borcunun 1 trilyon 227 milyar liraya yükseldiğini belirten Tutdere, “Vatandaş ana parayı bile ödeyemiyor; faize çalışıyor. Bankalara ocak-nisan devrinde ödenen faiz fiyatı 49.7 milyar TL” dedi. Yurttaşların borcunun 867 milyar lirasının ferdî kredilerinden, 248 milyar lirasının da kredi kartlarından kaynaklandığını kaydeden Tutdere, “Vatandaşların vadesinde ödeyemediği için bankalar tarafından icraya verilen takipteki borçları ise 27.9 milyar lira” diye konuştu.