Aydın Hasan – Basra Körfezi’nde kara, deniz ve hava üssü kuran Türkiye; Afrika Boynuzu’nda da etki alanını giderek genişletiyor. Dünya deniz ticaretinin yüzde 13’ünün yapıldığı bir bölgede bulunan Somali’nin deniz yetki alanları, Türk Donanması tarafından korunacak. Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi de, dünyanın sayılı rezerv alanları içinde sayılan Somali’nin deniz yetki alanlarındaki 15 bin kilometrekarelik alanda petrol ve doğal gaz arama çalışması yapmak için hazırlanıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 19 Ağustos 2011’de yaptığı ziyaret, yoksulluğun yanı sıra iç çatışmalar nedeniyle büyük bir sıkıntıları olan Somali için önemli bir yer tuttu. Bu ziyaretin ardından iki ülke arasındaki ilişkiler ivme kazanarak gelişti. TURKSOM Askerî Eğitim Üssü, 2017 yılında Somali’nin başkenti Mogadişu’da açıldı. Somali Türk Görev Kuvveti’nin bulunduğu 400 dönümlük arazideki Anadolu Kışlası içinde TSK, Somali vatandaşı subay ve astsubay adaylarına eğitim veriyor.
Tezkere geçti
Somali Savunma Bakanı Abdulkadir Muhammed Nur’un 8 Şubat’ta Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler’i ziyaretinde iki ülke arasında Savunma ve Ekonomik İş birliği Çerçeve Anlaşması da imzalandı. Anlaşma çerçevesinde TSK unsurlarının Somali’nin terörizm ve diğer tehditlere karşı güvenliğinin sağlanması faaliyetlerine destek amacıyla iki yıl süreyle bu ülkede görevlendirilmesine ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi 27 Temmuz’da Meclis’ten geçti. Türkiye; terörle mücadele konusunda verdiği desteği bundan sonra deniz güvenliği alanında da verecek.
Enerjide iş birliği
Türkiye ile Somali arasındaki askeri iş birliği, enerji alanına da taşındı. Somali Federal Cumhuriyeti Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Abdirizak Omar Mohamed, 18 Temmuz’da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın konuğu olarak Türkiye’ye geldi. Bu ziyaret çerçevesinde Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ile Somali Petrol Otoritesi arasında Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaşması imzalandı.
Anlaşmaya göre; Türkiye, Somali deniz yetki alanlarındaki üç blokta petrol ve doğal gaz arayacak. Sondaj çalışması için Oruç Reis gemisinin eylül ayı sonunda bölgeye gitmesi planlanıyor. Somali deniz yetki alanı içindeki her blok 5 bin kilometrekarelik bir alana tekabül ediyor. Oruç Reis, yaklaşık 15 bin kilometrekarelik bir alanda faaliyette bulunacak. Türkiye, bulunan petrol ve doğal gazın üretimini de yapacak.
Arama yapılacak bloklardan ikisi Somali kıyılarından 50 kilometre, diğer ise 100 kilometre açıkta bulunuyor. Bloklardaki deniz derinliği ise yaklaşık 2 bin metre. Bazı yerlerde 3 bin metreye kadar inen deniz tabanının içinden de 4 bin metreye kadar inen bir derinlikte sondaj yapılacak. Çalışma deniz yüzeyinden ortalama 7 bin metrelik bir derinlikte gerçekleştirilecek. 50 kişilik mürettabata sahip Oruç Reis gemisine, beş adet lojistik destek gemisi de eşlik edecek. Donanma Komutanlığı da, fırkateyn ve korvetler ile Oruç Reis’e arama faaliyetinde refakat ederek koruma sağlayacak.
Rezerv açısından zengin bir ülke
Uluslararası Ticaret Ajansı’na göre Somali, petrol rezervi açısından dünyadaki en büyük 10. ülke. Uzmanlara göre; Somali en az 30 milyar varil petrol ve gaz rezervine sahip. Anlaşmaya göre; Türkiye, çıkardığı kaynaklardan elde edilen gelirin yüzde 30’una sahip olacak. Yüzde 70’i Somali’de kalacak. Yer altı kaynakları ile Somali’nin ekonomik sorunlarının yanı sıra istikrarsızlığa neden olan sıkıntıları da aşması bekleniyor. Somali Federal Cumhuriyeti Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Abdirizak Omar Mohamed, “Şu an söylenen rakamlar tek bir deniz alanı için olan tahminler. Araştırmalar tamamlandığında bizim rezervlerin 100 milyar varile yakın çıkacağı tahmin ediliyor” diyor.
Somaliland krizi
Etiyopya’nın, Kızıldeniz’e erişim için, Somali’den tek taraflı bağımsızlık ilan eden özerk Somaliland ile yaptığı anlaşma sonrasında kriz ortaya çıkmıştı. 8 Mayıs’ta Etiyopya Başbakanı Ahmed, özel temsilcisi ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ara buluculuk talebi içeren bir mektup iletti. Etiyopya Dışişleri Bakanı Taye Atske Selassie ile Somali Dışişleri Bakanı Ahmed Muallim Fiqi, temmuz ayında Ankara’da Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın konuğu oldu. Gerilim, Ankara’da kurulan diyalog süreci ile önemli ölçüde aşıldı.
Fransa’nın içi gitti!
Fransa’nın en etkili gazetelerinden Le Monde, Türkiye’nin Somali’deki hamlelerini, “Türkiye Afrika’da petrol arayışına Somali’den başlıyor” başlığıyla sayfalarına taşıdı. Türkiye ile Somali arasındaki anlaşmalara dair detaylara geniş yer ayıran gazete, “Türk hükümeti bölgedeki insani yardım, savunma ve kalkınma ortaklıklarının yanı sıra alt yapı inşaatlarını da çoğaltıyor. Başkentin sokaklarında Türk bayrakları dalgalanıyor ve adı şehrin ana hastanesine verilen Recep Tayyip Erdoğan’ın portresini adım başı görmek alışılmadık bir durum değil. 2011 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı’nın harabeye dönmüş Mogadişu’yu seyahat eden ilk yabancı devlet başkanı olması bunun en büyük nedeni” ifadelerine yer verdi.